Hoe bewerk ik hout met een beitel?

Zorg voor scherpe beitels en messen. Slijp ze bij voorkeur op een natte steen, of dompel het snijvlak bij het droog slijpen regelmatig in water om te voorkomen dat het metaal oververhit raakt (verkleurt) en zijn hardheid verliest. Slijp alleen de schuine kant, de 'vouw'. Let op dat de hoek gelijk blijft. Maak je (schaaf)beitels zo scherp als een scheermes door ze na te wetten op een wetsteen.

Zet het werkstuk altijd vast.

Hoe je de beitel vasthoudt, verschilt per klus. Bij het hakken omvat je het handvat met de hele hand. Geef liever wat vaker zachte klapjes met een hamer dan een kleiner aantal harde tikken.

Rechtshandige vakmensen houden vaak hun rechterschouder boven de plek waar het hout moet worden weggestoken en drukken met hun schouder op het beitelheft; op die manier is je kracht efficiënter over te brengen. De werkbank mag bij deze wekwijze niet te laag zijn.

Als je de beitel in het hout drijft, wordt het 't meest aan de schuine beitelkant ingedrukt. Maar ook aan de rechte beitelkant wordt het hout iets ingedrukt en heeft de beitel daar de neiging schuin onder de lijn te duiken.

Zet de beitel dus niet direct op de juiste plaats op de lijn, maar een fractie ervandaan op het afvalhout. Je steekt om te beginnen aan de afvalkant materiaal weg, om te voorkomen dat de beitel het werkstuk kan beschadigen.

Steek precies langs de afgetekende lijn. Zet de vouw over zijn volle breedte op het materiaal en geef met de hamer lichte tikken. Steken doe je zoveel mogelijk met de vezelrichting van het hout mee; houdt de beitel ietsje schuin, zoals bij schaven. Als je tegen de draad in werkt, grijpt de beitel onder de vezellagen, waardoor ze afbreken. Daardoor krijgt het hout een ruw oppervlak.

Om een geringe hoeveelheid hout weg te halen hoef je niet te timmeren op de beitel. Haal per keer maar een dun spaantje weg. Houd in de ene hand het hecht en met de andere het blad vast.

Hout in een gebogen vorm wegsteken doe je gaandeweg vanaf de buitenkant door steeds kleinere stukjes weg te halen. Maak daarbij een draaiende snijbeweging met de beitel. Je krijgt dan een mooier vlak.

Voor het maken van inkepingen is het handig eerst het hout tot de gewenste diepte in te zagen en het tussenliggende hout met de beitel weg te halen.

Een beitel voorzie je na gebruik van een kapje om hem te beschermen bij het vallen en andere mogelijke beschadigingen. Ook voor je eigen veiligheid gebruik je het kapje. Sommige beitels worden geleverd met een plastic kapje. Zo niet, dan kun je iets dergelijks zelf improviseren.